Sunday, July 25, 2010

Cerita Rakyat Mandailing (4)







Jo le bagian … na sonting mada boto homu alak bagas ni si Bania i, angkon na tu saba juo do ia incogot palalu suanan ni alai na galang tolu lupak na i. Paretongan nia, paling tar sajom lolotna salose mei na manyuan eme i. Bope songon i, madung iora alaklai nia i do so ulang kehe induk ni tataring nia i tu saba incogot, arana sude umak-umak na i banjar ni alai i nangkan rap karejo manolongi marmasak incogot manyogot i bagas ni amangboru Basir, ima na marhajat giot pabuat boru ni ibana nangkan maringanan tu Huta Saba. Tai bia mantong tele umak ni si Sampuara on, ngada na itangion nia obar ni alaklai nia i, na leng kehe do ia ning ia incogot tu saba palalu suanon i. “Ho ma le”, ning si Bania antong mandok induk ni tataring nia i salaos kehe tu ruar manopotkon anak ni alai si Sampuara na dompak mambaca buku sejarah ni alak Mandaing, i ma sada bangso na torkis sapanjang hangoluaanna i portibi na bolak on.

Aso ngape modom ko, Lian ?” Marsapa ayah nia.

Tongkin na i, Ayah. Dompak tagi dope ulala na mambaca buku sejarah ni alak Mandailing on”, ning si Sampuara. Oni marsapa ia tu ayah nia: “Ayah, i buku on adong uida sada gambar ni patung na ni dok Sangkalon sipangan anak sipangan boru, aha dei antusanna ?”

Au pe da amang inda na mangarti botul au sanga aha antusan ni i, alai barisan ni na mora dohot na toras dei na humboto. Songon i pe, anggo inda sala au makasudna sanga ise pe na sala angkon i uhum, bope anak atope boru niba sandiri, inda pili-pili tobu. Patung Sangkalon i marjejer dei i teras ni Bagas Godang atope Sopo Godang, oni adong juo dei na ibaen sian batu i jolo ni sopo namartua i. Dung do Bagas Godang dohot Sopo Godang na i dolok i mosok na baron, ima aropku so daganak sannari inda be mangarti sanga aha patung Sangkalon i”, ning amang nia.

O … songon i, jadi muda sala au pe i uhum, ayah?” Marsapa si Sampuara.

Sanga ise sajo pe, so losi. Taiba muda get mang uhum sasadalaki adong dei sarat-saratna, inda roa-roa ni Raja i dohot Namora Natoras i manguhum kalak”, ning ayah nia muse.

Ayah, poken na lewat mago tolu pira manuk sian lobu ni tulang Palit. Ning donganku si Batu, si Katapel dei mambuatsa. Ima roangku so idarapkon tulang Palit si Katapel i suro na i lombang natuari. Tangis-tangis doma si Katapel, inda ia ningia na mambuat pira manuk ni tulang i, oni ialap ia ayah nia. Kasidunganna marbadai tulang Palit dohot amangboru Jagete i topi aek an. Untungma bulus ro alak na bahat, anggo inda na get marsibonoman mai gakku alai i batang aek i”, marcarito si Sampuara.

Bo, asontong tulang Palit bulus manampari anak ni alak, inda tola bai songon i, angkon nai salidiki dei jolo, oni ijalakan muse bukti-buktina, dung binoto pastina sanga ise alakna baruma didok tu amang nai so ipaingot ia anak nia i”, ning ayah nia.

I ma da ayah, rupana si Batu pe na dapot carito do sian dongan nia si Jalentak. Isapaan muse si Jalentak, ia pe na dapot carito muse do sian dongan nia si Jalotup. Nasimburna muse ayah, atia tulang Palit marsapa tu si Jalotup, ningia inda adong idok ia na songon i tu si Jalentak, sanga do ia jabat mararam tola bageng tu tulang Palit”, ning si Sampuara.

Sakirona ho pe amang alak namambuatsai, ho pe ugendan. Modom kita le, mang bagas borngin”, ning ayah nia mangkuling targogo sotik.
***
Songon na biaso, dung sumbayang subuh si Bania kehe maia markopi tu lopo ni Jakudo na i lambung ni tobat bolak ni raja i. Lalu ia tu si, madung adong do lima halak na markopi di si taro mangeceti. Mur matorang ari, mur bahat muse n’tong alak na marroan tu lopo i. Anggo kecekkonon ni alai da i lopo i na adong sajo dei inda unjung na mar nahabis, tardok do sanga aha sajo na mubit i huta ni alai i, muloi do sian carito ipon na mutuk santak tu parhalan na godang-godang atope kajadian na gaduk-gaduk di banua ni alak na balok an. Dodas dei boto alai na di si an martongkari jabat patunda ni parhalan na so binoto unjur buangna. Muda topet adong si Kolat i lopo i markopi, somalna adong sajo mei ulah nia nangkan mambaen kalak na i lopo i sadebana magigi dibaensa. Ra bageng dei sasada alak i gogo sora nia songon na manyonggaki, oni manampari meja bage muda inda tahansa be pabege-bege obar ni si Kolat on.

Di sogot ni ari i, tarlat sotik si Kolat ro tu lopo ni Jakudo i. Arani i, juguan nia na somal madung ijugui paramangboruon nia si Jatopek. Songon na ambar do nida sotik roa nia, tarida sian parmuko ni si Kolat, tai bulus i pajuguk ia i lambung ni si Paet salaos mandok obar tu parlopo i : “Baen jolo kopi jau songon na i lambungkon e, amangboru !!”

Rontong ning si Paet na juguk i lambung nia i : “Kolat baen tulang, so mur maponing ulu nia !!”

Ro musengtong ning si Kolat : “Tai adi na paet do ilala ho ijurmu ningmu na borngin i, oni i inum ko muse kopi paet manyogot on, nga mur maronyang ko i naron !!”

Ngada bale, na kolat i ubat ni alak na ronyang dei !!” Ning si Paet.

Patut do langa so i lotap ko sajo batu ni mahoni i tiop ari manyogot na potang, ulang-ulang daromu pe paet juo do rasona !!” Ning si Kolat muse.

Gakku pe, dai dabo sotik, rongit pe mate dei dung mangincop darongku !!” Ning si Paet baen holasna roa nia.

Ala … anggo songon i botul ma da i, patut do langa so pupuna ho mamarik-marik na jolo dompak poso, angke rongit pe mabiar ji o !!” Ning si Kolat muse.

Ulang ma jolo rongit, lipan dot ala pe mangincugut dei muda lewat au !!” Ning si Paet.

Peto mantong paompu ni bayo datu homu tele, i tampul pe botohon muyu ning roangku ngada jabat marmudar, maturgis pe inda gakku!!” Ning si Kolat.

Inda sompat dope si Paet mangalusi obar ni si Kolat i, adong sada danak dadaboru na mangkuling sian pintu ni lopo i. Rupana danak i pinompar ni si Bania, na margorar si Lenggana.
Ayah, ke mami tu saba, ipas ayah mulak tu bagas ning umak, na modom dope si Sampuara, na ron agoan ia ji ayah !!” Ning anak nia i.

Olo, mulak ma ayah on”, ning amang nia si Bania.

Ro ning si Kolat : “Na sonting mei le alak bagas mi uida, na tu saba dope ia, inda he na dong karejo ni umak-umak manyogot on i bagas ni amangboru Basir i ?”

Adong sotiknai karejo i sabanta an, tanggung dabo, so batas sidung, oni so tarkarejoon muse na asing-asing na i !! Ning si Bania.

Na ginjang mei le pamikir muyu kahanggi, i do lakna so likek na sebak muyu ari-ari on, songon i muse parabiton muyu licin sajo, por do roa songon kamu i !!” Ning si Kolat.

Olo, tambana miaki obukmu dot Tancho, su mur morlum muap muyu, ulang na leng muap antingano sajo amu ari-ari on !!” Ning si Paet tandos.

Amman … na lage ma ho le, ho pe na muap kantalan do sasadari, oni muda tu poken ko mamake miak sinyongnyong, so lokot na marando i tu ho!!” I balos si Kolat muse ‘ntong tahe.

Parrrrrr …. i tampar si Paet meja, sampak doma kopi na i meja i, oni muko nia murmalomlom songon pisang na i tu
tung, dungi mandok obar : “Ulang na lantam tu obarmu jau, ise museng dei na marando i he, ulang na get paila-ila alak sajo karejomu, anggo ra au bahat do bujing-bujing na markagiot jau !!” Murmagara rupa i bagasan indora ni si Paet salaos jongjong dohot paibul tenju-tenju nia.

Ro ning parlopo i : “Dung mei bere, ila roanta boto martongkari manyogot-nyogot i loponta on !!”

Olo da tulang, tai biamantong, ida tulang do gaduk na parange ni bayo on, sotik pe taru so dong sangko nia jiba mora nia, alak na so mamboto paradatan !!” Ning si Paet tarpalan dung iapoi-apoi amanguda nia si Jakobek na juguk i jolo nia i.

Tutu ma da i ulu bondar nami, angkon na manat-manat do na markahanggi, elek muse maranakboru, boti somba marmora, ima pituah ni ompung ni ompungta na parjolo sundut i !!” Ning amang ni si Sampuara.

Anggo ho da amang, si nuan tunas ni natoras nami di banua on, bayo na laok pangkuling, na malo muse mangatak dohot mangetong, boti na toruk roa, bayo parinduri pamiari, i ma tapor-tapor ni bayo datu na soaloon i banua on !!” Ning amangboru Jatopek.

Ala amangboru, ulang jajang au da songon ubung paincat-incat adabuan, na santing do ancitna ilala muda dung tombom, naron ngada onak be ilala mangan tarutung si jantung na i kobun ni amangboru na i Patorjang an !!” Ning amang ni si Sampuara.

Ha … ha … ha … anggo ho da mora ni mora nami, keta le tu usaho na be, mur ma torang ma uida ari on bo !!” Ning amangboru Jatopek salaos mangalangka torus kaluar sian lopo ni Jakudo i.
***
Inda lolot dung mulak sian lopo ni Jakudo i, si Bania pe tolap ma tu aratak ni ibana. Dung i bukak ia pintu torus masuk tu bagasan salaos mamio-mio gorar ni anak nia i, tai inda juo mangalus. “Tu dia muse dei luai danak i ?!” I ma na ro sapa-sapa i bagasan roa nia. Dung i, i bukak i tingkap ni bagas i, oni i paombang ia muse amparan i ruar. I pajuguk ia muse ‘ntong i amparan i salaos manggaer caku nia manjalaki pusuk dohot timbako. Dung siap tarbalun idupon i, ia pe mangkusande tu dinding ni bagas i. Dungi i arsik ia muse ma idupon nia i, oni i pakaluar ia muse timbus na i sian baba nia sasaotik maribul-kibul. Sak roangku boto, na dompak marpikir godang do si Bania, tai sanga aha na i pikirkon nia i ngada binoto.
Dung abis idupon nia i, sompat do ia tarkelong santongkin. Baen na binege nia do anak nia i mandok salam “Assalamu’alaikum” i tangga ni bagas i, so ngot ia, oni ialusi ia ‘ntong salam ni anak nia i : “Wa’alaikum salam”. Torus marsapa muse ia : “Na sian dia do ho Sampuara ?”

Maridi ayah, sian mandersa !” Ning danak i.

Ma mangan ma ho ?” Marsapa mulak ayah nia.

Madung, lalu do ita tu kobun i, ayah ?” Marsapa muse danak i.

Olo, tongkin na i dung mulak umak dohot kakakmu sian saba !” Ning ayah nia.

Atia si Sampuara manindo sian tingkap ni bagas ni alai i, ida ia umak dohot kakak nia udur mardalan maripas-ipas tingon dolok. I ulu ni alai jujung soban sangkobek be. Inda lolot dung i, umak dohot kakak nia ma tolap tu bagas ni alai i, oni torus kalai tu balakang. Dung isusun kalai soban i i taruma, baruma alai nadua sian dapur masuk tu bagas. Oni mangkuling umak ni si Sampuara: “Ma marroan ma nida ho umak-umak na get manolongi tu bagas ni amangborumi, Lian?

Madung umak, tai inda bahat dope uida atia au mulak maridi nangkin”, ning si Sampuara.

Jadi anggo songon i. O … taing, mardahan ko da inang, so kehe jolo umak manalongi tu bagas ni amangboru man”, ning umak nia.

Olo umak”, ning kakak nia si Langgo.

O … indukna, ke mami tu kobun”, ning ayah ni si Sampuara.

Jadima, laoskon komu jolo seno mardua so dong sonopon incogot”, mangalus umak ni si Langgo.

Yabo”, ning ayah ni si Sampuara.
***
Di tonga ari na milas mandonting i, si Sampuara dohot ayah nia mardalan marudur tu jae. Dung tolap kalai tu camin-camin na i jolo bagas ni alak si Pikek i, sian i ma alai mamintas so tumibu lalu tu suro ni alaklai na i topi ni batang aek i. Tolap tu suro i, alai pe mardalan palan-palan menyiborang aek sampe torus tu bariba.

Lalu tu bariba, i topi aek i si Sampuara pasuo dohot dongan nia si Batu dohot anggina Si Magulang nagiot muli tu huta. I uluna be jujung karung marisi torung. Ro sapa-sapa si Sampuara: “Aso ipasna amu mulak, Batu ?”

Pataru torung on bo tu bagas ni tulang Basir”, ning si Batu.

O … ambaen pamasakon di orja pabuat boru ni amangboru Basir i mada i”, ning si Sampuara.
Olo, sampe potang do homu di kobun ?” Marsapa si Batu.

Inda ning roangku, naget pature tobat na i lombang ni koje godang i do hami on, arana matolbak sotik gadu na i dung udan na por natuari, i ma so tarbege dongung-dongung sajo sian tobat namian”, alus ni si Sampuara.

Ami ida dei tolbak na i atia lewat nangkin sian i, gakku adong dei gulaen ni tobat i na malua tu bondar na i. Pajolo mami ke”, ning si Batu.

Jai”, ning si Sampuara salaos marlojong manopotkon simatobang nia na dung sampe tu apundung na i tangkok dalan-dalan tu dolok i. Ira-ira sapangidupan lolotna, ia dohot amangnia matolap tu kobun ni alai i. Dung ipatibal amangnia adangan di sopo na i topi ni tobat i, alaipe kehe marudur tu jae pareso gadu ni tobat na matolbak i.

Lian, kon tuson cangkul i”, ning amangnia dung tolap kalai tusi.

Ison bo, ayah”, ning si Lian.

Alap jolo durung na i sopo an, oni durung jolo bondar na i ngasebinoto ampot adong gulaen ni tobattaon na malua”, ro suru-suru ni amangnia.

Olo, ayah”, ning si Sampuara.

Atia amangnia marsitutu pature gadu ni tobat na matolbak i, si Sampuara pe mandurung-durung musema karejonia i bondar na i. Bope dung marulak-ulak ia mandurung i bondar i, ngada dong dapot ia gulaen ni tobat i na malua di si.

Ayah, aporas dohot gurincak maia gulaenna !” Ning si Sampuara.

Ro alus ni amangnia: “Bo, idia do langa idurungko? Igare dei dabo jolo topi-topi ni bondar i, i toru ni duhut-duhut i dei gulaen marmonjapan, isi do durung, ulang i tonga bondar i!”

Ayah … nabahatan dapot au anak ni kalu na sainduk ni pat!” Marsurak si Sampuara.

Palagut di ember, so ipamasuk mulak tu tobattai naron”, ning amangnia.

Jai”, ning si Sampuara mangalus.

Dung salose pature tobat i, alaipe mulima tu huta. Lao na muli i amangnia manjinjing duang kibul seno na lamun. I jolo nia si Sampuara jinjing muse gulaen aporas na tar tolu jari dua susuk.
***
Pas i mata ni orja pabuat boru ni amangboru Basir i, alak pe marroan mantong. Tai ngada piga alak na ro nida tu si, arana na ipataon pe hum na solkot-solkotnai sajo maia. Gorarna pe orja menek i, hum na manuk maia na ikoyok, oni tambana itik surati na i gule dohot torung. Bopentong orja menek le gorarna, tai leng ipataon juo do dua halak hatobangon na i huta i dohot malimna
sada halak. Boru na i pe ngada marbulang, hum na marbusaen maia, oni marabit dohot marbaju kurung narara. Alaklai nai pe na markupia maia, oni marbaju nabontar dohot marsaraor panjang nalomlom.

Ngada jabat sakotu madung marmulakan kalak sian orja i, dung rap ipabuat kalai namora pulei sian jolo ni bagas ni amangboru Basir i santak tu pintu ni motor ALS na dung inte hinan i siborang dalan, i ma motor nangkan maroban kalai nadua tu Tano Doli. Dung manaek boru i tu motor i, renge do nida mata ni simatobangna dohot koum sisolkot napabuatsai sadebana. Bope motor i madung mardalan erer kerer tu jae an, tai alai sude leng na jongjong dope di si. Rap sip be, tai mata ni alai sude leng namanatap motor i sampe mago i belok na i lambung sikola Air Jambu an.

Maso i boto ngada piga dope motor na mamolus i dalan godang i. Sakali maia sapoken motor ALS i ro tu juluan mangalap sewa alak na giot mardalanan tu Doli. Ipe manombo ontat ni Muara Pungkut maia motor i, oni mamutar mulak tu Pasar Kotanopan. Dodas dei laos muli motor ALS i tu Pasar Kotanopan, bahat dei dakdanak na marjongjongan songoni tar itopi dalan godang i mangaligin motor ALS nangkan lewat, tarlobi-lobi muda dung ipalu ompung Kapan tuter ni motor i laguna “Kapan-Kapan”, logu ni Koes Ploes na sian Pulo Jawa i adi.
Kapan kapan
Kita berjumpa lagi
Kapan kapan
Kita bertemu lagi
Mungkin lusa
Atau di lain hari
……………….

I ma da, dompak napabuat boru ni amangboru Basir i, rupa anta piga dakdanak marjonjongan iginjang ni tobing na i dolok dalan i. Inda binoto, anta arani pabege-bege tuter ni ompung Kapan i, sanga arani namargitik-gitik alai daganak i di si, bo … magulang mada tolu dakdanak sian ginjang tu toru, oni somsom muse tu bondar menek na i sian. Mangida dakdanak namagulang i, marlojongan doma alak sian lopo na i topi dalan godang i tu si. Naparjolo tolap tu si ima si Kolat dohot si Paet, dungi baruma ro na asing-asing na i. Dung iangkat kalai daganak natolui, rupa si Sampuara, si Batu dohot angginia si Magulang do namagulangi. Untungma ngajabat sanga mangua, hum namaturgis maia sotik pat dohot tangan ni dakdanak i.

Dung ipajuguk kalai daganak natolui, mangkulingma si Kolat bayo nalage i: “Anggo sakali on bana mon, pas songon sora ni tokok ni gordang i: sampuara batu magulang!” Ningia salaos mantata-tata sada-sada ia. Adongjuo ‘ntong namikim-mikim songon i.

Antak tatami Kolat, dakdanak na dompak markoti”, ning si Paet.

Alaaa … ngada sanga monga dale i, so ipas dei magodang …ha…ha…ha…!” Ning si Kolat, tai leng pupu ia mantata.
***
Sapulu taon dungi, si Sampuara pe madung tomet sian sikola SMA Saratus Lapan na i lombang ni Tor Siojo an. Gogo do nian roania giot manyambung sikola tu nahum gincat, tai biama antong tele, simatobangpe alak nasuada do i kampung, na tu saba tu kobun do samatua. Songoni peda Tuhan do na kuaso, naponting adong niat oni ulang ‘tong muse naso marusaho. Nga binoto-binoto ro obar dibagasan roa nia: “inda sada dalan tu Roma!”

I sogot ni ari laos mangan kalai sabagas ipantar tonga ni bagas ni alai i, marsapa amangnia tu si Sampuara: “Gogo do amang roamu nagiot painjang sikolami?”

Anggo roa do gogo do da amang, tai biama ita nasuada, tarlobi-lobi sikola gincat tontu biayana godang, ning roangku ikampung on ma songoni au manolongi ayah dohot umak tu saba tu kobun”, ning si Sampuara.

Indape sompat simatobangnia i mangalusi obar ni danak i, tarbege salam sian jolo bagas ni alai i. Rupa amangboru Basir do na ro i. Dung ibukak si Sampuara pintu ruar, amangborunia i pe torus masuk tu bagas.

O … amangboruna, palalu amu tu son so markopi ita”, ning amangnia.

Nangkon be da ‘ropku, tarimo kasi majolo, madung markopi ma au, naget manyapai sanga adong dope tampang ni lasiakta, angan-anganku get marlasiak i dolok saba na i Payombur”, ning amangboru Basir.

Mapadei, adong dope tampang nai. Ulang alang roa muyu, ro ma homu tu son so ibaen umak ni si taing kopi muyu”, alus ni amangnia.

Dungi, rontong amangboru Basir tu pantar tonga i. Dung ipajuguk ia, ibaen si taing kopi tu jolo ni amangboru nia i. Dungi kehe ia tu dapur manolongi umak nia pasiap nangkan obanon ni alai tu saba.

Ubege madung tomet do si Sampuara sikola SMA, isambung do tu nahum gincat?” Marsapa amangboru Basir.

I ma da na hami kecekkon i nangkin. Anggo roa nia gogo nian nagiot sikola i, tai on mada bo, indagakku tolap kami pasikolana tu na hum gincat arani asuadaan”, ning amangnia.

Botul dei anggo biayana amana godang. Tai bia muda songon on. Si Sampuara tinggal dohot babere na i Doli si Japagaran. Anggo mangan dohot parabiton nia nangkon pikirkon kamu, balanjo sikolana sajo ma iusahoon adong”, ning amangboru Basir.

Biado pandapotmu, Lian?” Marsapa amangni si Sampuara.

Anggo au da amang, dia napadena ma, asalma lalu giot ni rohaon”, ning si Sampuara.

Anggo songon i, naron ubaen jolo surat so ukirim tu babere i. Mudah-mudahan nian martarimo di sia pangidoantaon”, ning amangboru Basir.

Songon i pentong pade. Anggo tampang ni lasiak i utaruon pe dung kotu tu Payombur, arana kehe dau tu kobun sadari on”, ning amangnia.

Jadima, kehe au jolo tu dolok get pasuo dohot lae Jagumpar. Assalamu’alaikum”, ning amangboru Basir.

Wa’alaikum salam”, ning amang ni si Sampuara.
***
Imantong jeges ni rasoki ni si Sampuara alak kampung on, songon hahagiot ni roa ni ibana boti pangidoan ni simatobangna marpupu tu Na Sada i salolotnaon, ipapan pangumuman na pangpang i jolo ni Universitas Mandala Holing, adong do gorarnia i nomor 12. Ia ditarimo jadi mahasiswa Fakultas Hukum. Adong do lima taon jabat lolotna so dapot ia ijasah sarjana hukum. Salolot na lima taon i, ia tinggal marinduk somang i bagas ni kijang jorat ni alai si Japagaran na denggan roa i. Songon i muse boru ni amangboru nia na songon anggi kandung nia sajo doma ibaen ia si Sampuara, tarlobi-lobi antong indadong muse anggi ni ibana alaklai. Pondok ni obar, songon na sakali anak sakali anggi doma nida pambaen ni alai tu si Sampuara ambaen olong ni roa ni alai. Songon i muse si Sampuara, songon na sakali abang/kakak sakali simatobang doma ibaen ia induk somangnia i. Bope songon i boto, leng na so lupa do ia sanga ise ibania, ima alak kampung nasuada nagiot manjalaki hangoluan na hum pade incogot ni ari, boti marhasaya muse nian tu ugamo, bangso, bope simatobang dohot koum-sisolkot ni alai sasudena.

Sataon dung dapot ia ijasah sarjana hukum i, si Sampuara markarejo i sada kantor pangadilan. Adong do opat kali ia jabat ipindahkon tugas karejo, sian kantor pengadilan na sada tu kantor pengadilan na lain. Sampe do jabat tartobang sotik umur nia so maringanan, boruna ialap sian Mandala Sena. Pinompar ni alai madung tolu halak na atia marsiajar maposo dope. Sannari alai sabagas tinggal i Mandala. Sasakali mulak do nian alai sabagas tu kampung Marari Rayo, oni simatobangnia pe dodas muse do mangulangi ia tu Doli.

Inda lolot dungi, jeges ni rasoki i muse antong, jadi katua hakim maia di sada kantor pengadilan nadong i Doli maso i.

I sada ari dompak ia mambaca koran i teras ni bagasnia i, tarsonggot ia mangida gorar ni sasada halak na itandai ia botul. Ibaca ia judul barita na di koran i: “Japagaran itangkup upas” ninna, dungi ipatorus ia mambaca sude isi ni barita i. Dung ibaca ia barita ni koran natuari sada i, tarida songon na marsak roa nia, markerut-kerut boinia.

Inda lolot dungi, ia pe marsiap-siapma giot karejo tu kantor. Dung i sitater ia borompit nia i, ipa juguk ia ijuguan ni borompit i oni torus ipadalan ia palan-palan sampe tu dalan godang i. Rupa indana nalidang ia tu kantor parkarejoannia an, na mambelok do ia tu siambirang,
dungi torus ia tu kantor upas na i lambung rel kareta api i. Dung sampe tu kantor upas i, marsapa ia tu panjagona i sanga botul adong ikurung di si koum nia namargoar Japagaran. Botul mada! Japagaran itangkup upas arani isangko margeduk. Rupa adong alak namangadu tu kantor upas i bahaso ibana manangko epeng ni kantor parkarejoan nia i. Oni jotjot muse ia ninna manarimo epeng nabahat muda adong urusan ni alak naponting tu sia. Parkantor upas i pe ngadape adong namamboto sanga idia ibaen ia epeng nabahat i, sanga na i bank, sanga itoru ni tataring ni bagasnia an, ato nadung habis do ipartabuskon ia tu sanga aha sajo nasihir ilala ia, paiut-iut hahagiot ni setan na rara.

Inda lolot dungi, pasuoma ia padua-dua dohot Japagaran. Songon naila do tarida roa ni Japagaran, ngada tartontang ia mata ni si Sampuara, leng na unduk atia juguk i karosi i, oni sip sajo muse. Si Sampuara pe ngada bahat tardok ia obar. “Ita pabahat sobar, angkang!” Imaia obar na tardok ia. Oni ijalang ia ‘ntong Japagaran salaos mangido izin giot kehe karejo tu kantor.

Atia mulak sian kantor ipotang ni ari nagolap i, itonga dalan ro ma udan napor sikatutu, anginna pe mandoyu-doyu boti nasantak gogo, sada dua dangka ni ayu masopak, sasakali muse ro potir manyambar-nyambar songon na get manaha-naha tano hondur na bolak on.

Lalu tu bagas, simanarenia madung taptap sude. I jolo ni bagas nia i madung jongjong amangnia, amangboru dohot boruna parsonduk ni si Japagaran. I bagas i ruar juguk tulang dohot nantulang nia idongani alak bagas nia rongkon pinompar nia na tolu i. Oni di si adong muse kakak nia si Langgo dohot amang ni daganakna ima tulang poso ni si Japagaran. “Bo, napainte au do luai alai sude nalagut dibagaskon?” Ima sapa-sapa na ro ibagasan roania.

Bulus itopotkon si Sampuara tu teras i amang dohot amangborunia i salaos mandok salam: “Assalamu’alaikum”. “Wa’alaikum salam”, ning kalai nadua musentong.

Tu bagas maita, marsalin jolo au santongkin”, ning si Sampuara.

Jadima, ro mami”, ning amangborunia i.

***

I ma da, amang. So rap lagut pe ita sude di son ima satontang tu parhalan ni babere i Japagaran. Ngada ami boto sanga songondia jae-juluna so ibana itangkup upas. Ambaen homu amang hakim do di banua on, imada dalanna so ro hami ima mangido pandapot ni amang i”, ning amangborunia i.

Oloda … parhalan on pe amang, i sajo ma kecekkonon ni alak kitaan di lopo-lopo, arian na borngin, ila doma roa niba pabege-begesa,” itambai amangnia.

Rontong ning tulangnia: “Sabotulna aha do so itangkup upas ibana, bere?” Marsapa ulu bondarnia i.

Yabo amangboru, amang, tulang. Manyogot i madung pasuo do au dohot ibana i kantor ni upas i. Tai ngada dong obar ni ibana. Anggo pandok ni upas i, ibana itangkup arani adong alak namanguduhon ibana margeduk. Ninna angkang i bahat mambuat epeng ni kantor parkarejoan nia i, oni bahat muse manarimo epeng na milas sian alak-alak na adong urusan-urusan kantor na ponting tu sia, na ima memang tugas godang dohot tanggungjawabnia i kantornia i. Pandok ni alak sannari ima gorarna suap dohot korupsi. Songon i pe ba, pandok ni upas i, ngapedong dapot bukti-buktina, hum na pangaduan ni alak sajo dope, oni na get manjalakina dope alai”, ning si Sampuara.

Ro ning amangboru Basir: “Aso ikurung bageng jabat anggo na so dong dope bukti-buktina sasada alak i marsala?”.

Songon i ma uhum di son. Anso ikurung pe sasadalak i, arani mabiar kalai mago pala si pargeduknai, naron payah kalai manjalakina, palanga arani mabiar kalai iagoon si pargeduk i bukti-bukti nangkan bisa manguhum ibana. Tai biasona, anso itangkup upas pe sasada alak i, ambaen nadung yakin botul dei alai sasada manusia i margeduk, i ma so itangkup dohot ikurung kalai jolo salaos manjalaki bukti parjolo namambaen kalai yakin sasada alaki mangalanggar uhum”, ning si Sampuara.

Jadi bolas dokonon artianna nadung yakin do homu Japagaran mangalanggar uhum?” Marsapa tulangnia.

Anggo i da tulang, dung isidangkan dei jolo purkaronai i pangadilan pala, dung i baruma iputuskon hakim sanga marsala ato inda. Muda mangadili sasada manusia dihitaan antong, songon pandok ni alak-alak najolo i, adong opat saratna i ma: “parjolo ipaspas naraco holing, dung i iungkap buntil ni adat, isuat muse dokdok ni hasalaan, oni baruma idabu utang dohot baris”, ning si Sampuara.

Jarupe songon i parserean nami, tarlobi-lobi ibaon pe ngada mangarti uhum, kan adi hakim do hamu, naampuna uhum i, indalanga bisa muda iputus pala angkangmi inda marsala”, mangkuling amangboru Basir targogo sotik.

Siiiiiirrrrrrrr……dosir ilala si Sampuara daronia dung mambege obar ni amangborunia i, rara muse mukonia dibaensa. Get haluar do obar sian sipapangannia, tai ngara arani songon nasangkot ilalaia iolaolania. Sip polngit santongkin, oni italion si Sampuara muko ni amangnia. Rupa, amangnia pe topet muse dompak mangaligi ia, marsitatapan mada alai nadua.

Hm!! Mangkehem amangnia, dungi mangkuling: ”Mulak-mulak mata keceti amangboruna, hami pe da ngada lupa tolongan muyu na santak godang, hamuma na manogu-nogu anaktai, markayahonsa so jadi alak na marbisuk pala. Songon pangidoantai tu Na Sada i, bo…inda nian ra pisik, rap ita ida do sannari ijolonta, togu ni roa ibana mandalankon pituah ni ompung ni ompungta na ita pasuman-suman i. Aropku da homu ngada pe lupa tu payung ni uhumta na adil i, ima Sangkalon sipangan anak sipangan boru. Jadi ulang be nian hita lilu bope adong galebut nasun godang adoponta, anso ulang ro mara na hum godang muse tu hita sasudena na markoum-marsisolkot samatua”, ning amangnia.

Olo mada … tutu mada i, rukrek ni parau maroban tu rapotna”, alus ni mora ni mora ni amangboru Basir.

Ido da na leng uingot boti uobankon saonok na on amangboru, tarlobi-lobi dung do iba jadi hakim. Muloi sian menek madung uboto do adil dohot godangna jaot ni uhumtai tu ita sasudena na mangolu i ginjang tano on. Uhum tai inda markapili songon pili-pili tobu. Ise sajo alak na marsala i uhum, bope pinompar niba”, ning si Sampuara lanom.

Alale amang inang … songon na mangan lomang na mata ulala”, mangkuling boru ni amangboru Basir i asok, dungi torus ma ia tangis matunguknguk matungikngik sampe torang ari.



***



Gandoang, 26 Juli 2010
Na ni surat: Edi Nasution


Boa-boa: Mangido mohop ale muda adong gorar ni koum-sisolkot nami na sarupo di bagasan ni carito on, inda na ami sangajo i boto, so suman dei carito ni alak kita Mandailing.