Tuesday, June 25, 2013

olong dot Burju



RUAS NA PASADAON

Muloi kotu luhur na mur mapor sajo do udan di humaliang ni huta i. Arani i, indape kotu asar mang bahat kalak huta i na marmulakan ngon saba atope sian kobunna be, arana mabiar kalai ompot magodang Aek Latong i. Bo, naron pala get muli inda tarsiborangan be, kasidunganna angkon na moncot doma soni i sopo sabaan. Balik do ji amanta Jalanduk, bope ro udan na por, anggo ibana angkon na kehe juo do ia ning ia tu kobun dung kotu asar, arana get pamangan kongkong panjago kobunnia dope ia, mabiar ia mate pala inda ipamangan potang. Somalna antong pala kehe Jalanduk potang-potang tu kobun pamangan kongkongnia i, ra dei marayak kotu magorib doma so morot ia sian i, oni na torus mei ia kehe sumbayang tu suro na i topi aek godang i. 

Ben por ni udani, na golap doma nida sude. Alak huta i pe na malasok mei kaluar sian bagasna be. Parlopo pe na malosok muse mei ia marbukak, arana paling sada-dua alak na ro tu lopo, i pe laos mulakna i biaso dei mandok obar: "Tuliskon jolo da, poken naro doma ita maretong", ninna mei, tandang papal-apal buku utang.

Dung do mangkuling otuk kotu isya i musojit godang, anggo parsonduk ni Jalanduk uskes soni nida sado-sado ia i bagas salaos pature-ture daganak na markalamotan, adong na get mangan, na get miting, manggonti salin ni danak na koncing, atope na giot pasusu on. Daganak ni alai panggoraran gorarna ima Si Abu mang kalas sada SMP. Anggi-anggina Si Baruang kalas lima, Si Epeng kalas tolu, Si Tambat kalas sada SR, oni Si Tinggir na get sikola dope taon naro, muda Si Nonoan antong na manyusu dope ira-ira marumur dua taon. I mada, ambaen na so marnaroi Jalanduk tu bagas, marsak roania, dosar-dosar sajo taroktoknia, oni taraso bage ilala ia adong na so pade i bagasan roa. Loja ia painte-intena inda juo marnaro. Arani i murmarsak antong roania. Kasidunganna kaluar ia sian bagas ompa Si Nonoan, kehe ia lao maripas-ipas manopotkon kahanggi ni Jalanduk ima Jaultop bagasna tar tu dolok i lambung ni tobat bolak ni raja i.

"Assalamu'alaikum", mangkuling ia salaos manoktok pintu ni bagas i.

Dung marbukak pintu ni bagas i, taridama sada bayo jongjong i pangkal pintu i salaos mandok obar: "Bo, homu dei umak ni Si Nonoan, aha na porlu luai?" Marsapa Jaultop.

"Songonon do amangtuana, potangi kehe anggi muyu tu kobun pamangan kongkong, tai sampe sannari mang bagas borngin indape na muli tu bagas, marsak roangku", ning parsonduk ni Jalanduk i asok oni songon na get tangis.

"Bo … bo …. Bo … anggo soni kemau jolo palagut kahanggi nami so rap ke manjalakina", ning Jaultop salaos kaluar sian bagasnia i, oni isuru ia mulak parsonduk ni Jalanduk i.

Inda lolot jabat markumpulma alai na sakahanggi pitu alak, oni marpokat kalai dina manjalaki Jalanduk i. Putus pokat ni alai, angkon na rap kehe do alai sude tu kobun ni Jalanduk an, i bariba aek bope ompak magodang. Tuana mantong inda jabat godang be aek i ompak manyiborang kalai tu bariba. Tolap tu kobun ni Jalanduk i, ngana dong nida alai Jalanduk di si, bope di soponia i. Arani i, bulusma alai sadebana marsurak-surak mamio-mio gorar ni Jalanduk tai boto inda juo adong na mangalus. Dung tarlolot kalai di si na manjalak-jalaki Jalanduk tai leng inda juo pasuo. Oni adong mada sada alak mangontang so ipareso tu sopo saba ni ibana na i lombang, ampot tarpodom di si benna magodangi aek. Dung i pareso alai tu si, ngadong juo. Kasidunganna putus pokat ni alai sude anso rap muli tu huta.

Tolap tu huta, rap kehema musema alai sude tu bagas ni raja i paboa on bahaso sampe sannari mang bagas borngin Jalanduk indape na mulak tu bagasna, nangkin madung do ijalakan tu saba dohot kobun ni ibana tai inda dong pasuo. Rontong ning raja i: "Palu amuma cenang i so markumpul kita sude na sabanua on". Dung ipalu antong cenang i marulak-ulak i bagas godang i, marroanma sada-sada alak huta i. Dung jaji antong alak di si, didokon raja i ma bahaso Jalanduk indape na mulak-mulak tu bagasna muloi sian potang ni ari, madung do ijalakan tu kobun dohot tu saba ni ibana inda pasuo juo. Arani i mada, anso rap marsitutu alai sude manjalakina.

"Yabo, raja nami !" Ning alak na bahat i antong salaos kehema alai marrami-rami manjalakina. Adong na tu jae paiut batang aek sian topi-topi, soni juo na tu julu, oni adong muse antong na tu siborang aek mamota-mota saba dohot kobun. I mantong malangnai, sampe tu kotu subuh inda juo marsuo bope bahat alak na manjalakina. Putus pokat ni alai sude, dung torang doma ari so rap ijalakan mulak.

Marayak torang ari, adong mada sada bayo na lao maripas-ipas ro tu huta i. Lalu tu sada lopo, mandok obar mada bayo i: "O … koum, adong boto na mangida Jalanduk sangkot i batang ni ayu i topi aek i jae an. Mang jumoloma ninna, oni mang iobanma tu bagas ni Jagargar na i topi aek i".

Rontong ning sada alak na i bagasan lopo i: "Olo baya, mang loja mei ami na saborngin imanjalakina sampe marayak kotu subuh, tai inda juo pasuo".

Ro muse ning sada alak nai: "Aropku dabo kema ita dokon tu raja i".

"Keta", ning alak nai bagasan lopo i sadebana, oni rap kehema alai lao maripas-ipas tu bagas godang an. Dung binoto antong pastina na songoni, na bulusma raja i mandok obar so ialap ipas mandiangi, so tibu tarsalosehon sude fardhu kifayahna, ulang ipalambat-lambat be. Inda lolot dung i, kehema lima alak andor so ayu marudur tu jae an mangalapna.

Inda tartahan parsonduk ni Jalanduk i be tangisnia, maneteki aek ni matania paida-ida amang ni daganak na dung ipagulung i pantar tonga ni bagas ni alai i. Daganakna rap martangisan muse i lambung ni amang ni alai na dung jumolo i. Alak huta i pe ro ro sadama mantong tu bagas na dompak amalangan i, tarida rap ibo baya roa ni alai paida-ida parsonduk ni Jalanduk dohot daganakna na markalamotan dope. 

Dung i sumbayangkon i musojit godang abis kotu luhur, baruma mandiang i ioban kalai tu parkuburan na i dolok ni huta i.  Bornginna i dung sumbayang kotu isya, mangaji-aji mantong alak huta i ibagas na amalangan i, mandoahkon mandiangi so lapang-lapang arwah ni ibana i bagasan kubur, itarimo Na Sada i amal-ibadatna salolot ngoluna ni ibana, oni alak bagas dohot daganak na tinggalkon totopma nian sobar boti ibagasan ni atorkisan.


RUAS NA PADUAON

Madung tolu ari Si Abu indana kehe tu sikola bope sapoken nai doma so ujian naik kalas. Inda binoto sanga aha na dompak isandangnia i so songoni kalakuanna. Arani i matubekbek sajo umaknia tu sia manyogot na potang. Isapaan pe aso do nga kehe ia tu sikola, inda dapot obar, sip sajo ia soni songon tungko. Inda sobar be ilala umaknia, kehe ia antong mangadu tu amangtuana Jaultop so ipaingotna danaki. Antana piga kalima ipaingot Jaultop tai leng inda juo maruba kalakuan ni si Abu. Marsak doma roa ni alai paida-ida Si Abu on.

I sada borngin, dung mulak Si Abu sumbayang kotu isya sian musojit godang, oni dung masuk tu bagas na bulusma itopotkon ia umaknia salaos mandok obar: "Umak … ", ning Si Abu.

"Aha dei, amang", ro alus ni induknia.

"Aropku dabo mantak mau sikola, manolongi umak doma au tu saba tu kobun, inda tarpaida-ida au umak na karejo i sasadari", ning Si Abu.

"Indabale, on naget ujian naek kalas musema bo", ning umaknia antong.

Siptong soni Si Abu, nga itogah ia obar ni umaknia i, oni kehe ia tu ruar, ipagulung-gulung ia i si, lolot-lolot tarpodom ia antong.

Pas ompak tarahim-tarahim kalak i musojit godang, tarsonggot bulus Si Abu. Dung i kehe ia tu dapur, ibuat ia piso takik ni ayahnia na solot i dinding i. Laos kaluar ia sian bagas ni alai i, mangkuling ia: "Umak … ke jolo au sumbayang tu mosojit". Ioloon umaknia antong laos kehe mambasu pinggan tu lombang. Dung sumbayang subuh i musojit, ngana ba mulak ia tu bagas, na kehe do ia tu dolok get mangguris apea gurison ni ayahnia i. Adong do jabat opat jom lolotna so targuris ia sude batang apea i benna so aru malo dope ia antong manakik. 

Ari pasada, padua, sampe patoluna leng marsak dope roa ni umaknia pasari-sari Si Abu na kehe i sajo mangguris ari-arion, inda ra ke tu sikola be. Tai lolot-lolot ipadiar ia doma soni, mari-ari antong ama na loja ilala ia na sado-sado ia na tu saba i sasadari, indape parkayaon daganak na markalamotan. Lahle baya, nga tardok be sanga songondia boratna ilala anak boru na mabalu on. Arani i, jotjot do ia tangis boti matunguknguk mangaduon paruntungannia tu Na Sada i ben dangolna ilala ia tarimoonnia na mangolu i.

Muda ari jumahat dung sumbayang, igadis Si Abu mantong gota na i takiknia i tu pamuge na ro tu huta ni alai i. Deges antong rasokinia ra do jabat tarepengkon ia lima pulu ribu gota na itakiknia i. Na saian pe boto mang tuk mai balonjo sapoken jalai sabagas. Sonipe, pala ari poken kehe muse do ia mangomo tu pasar an, bope na isuru-suru alak manolong-nolongi sangape na mangangkat-angkat barang, inda ila roania, arana so adong tamba-tambana ambaen panabusi kaporluan sikola ni anggi-angginia. 


RUAS NA PATOLUON

Ari ahat manyogot mangamuk Si Abu. Gogo obarnia tu anggi-angginia na dompak rap mangan indan caok i dapur an.

"Ise amu na mambuat epeng i cakuk saraorku saribu rupia, adope mangaku !! Ning Si Abu tu anggi-angginia i.

"Inda au i, angkang", ning Si Baruang.

"Au pe", ning si Tambat.

"Nga uboto-boto i angkang, na i saba sajo do au rap dot umak", ning si Tinggir.

"Ho, aso sipko?" Marsapa Si Abu tu Si Epeng.

"Nga tola langa sip, angkang?" Marsapa muse Si Epeng tu Si Abu.

"Mala sip tando olo !!" Ning Si Abu.

"Aso muse mei soni: mala sip tando olo, pabotok-botokkon do uida, angkang on !!" Sonima obar ni Si Epeng tu angkangnia i.

"Aha ning babamu, indape mangaku ho?" Murmagogo obar ni Si Abu.

"Aha buktina?" Leng manogah dope Si Epeng.

"Buktina !! Ngondia dei epengmu na tuari panabusi gulo-gulo karet na sabungkus i ?" Marsapa Si Abu.

"Ilehen umak jau", ning Si Epeng.

Bulus mangkuling umaknia: "Husss … ulangko margabus, inda dong ulehen epeng dio na tuari !!" Gusar umaknia.

"Kan nyatoma na margabusko, udarapkonko naon !!" Ning Si Abu.

Hum na laos ro dope darap-darap ni Si Abu mang bulus tangis angginia i, oni kehe monjap tu balakang ni umaknia.

"Tu son ko so ugete ho, pargabus", ning Si Abu.

Rontong ni ummaknia: "Tuk mai daganak !! Ho pe ulang pasomal na margabus i, ulang na epeng sojo giotmu, sanga inda jadi alakko saulakon, amang", ning ia tu Si Epeng.

"Olo, umak", ning Si Epeng.

Oni mangkuling mulak umaknia: "Kei patibu mangido mohop tu angkangmu !!"

Dung i kehe antong Si Epeng manopotkon angkangnia i Si Abu, oni ijalang ia tangannai salaos mandok obar: "Mangido mohop da angkang, inda ubaen sakalinai be, losima au", ning ia tai leng tangis matunguknguk.

Rontong ning Si Abu: "Jai, tai anggo ibaenko sakalinai, uayup doma ho tu aekan !!"

"Olo angkang, losi mau", ning Si Epeng mulak.

Ngantong ialusi Si Abu be, na torusmaia kaluar sian bagas, oni kehe lao marpalan-palan tu lopo an.


RUAS NA PAOPATKON

Sabolas taon dung i, Si Abu pentong madung maringanan, mang adong si nuan tunasnia sada. Angginia Si Baruang dohot Si Tambat mang tammat sikola gincat sian Universitas Mandailing Raya (UMR) di Doli, oni madung karejo aduana. Si Baruang karejo tambang di PT. Tano Sere, Tbk (TST). i Mandala Holing. Muda Si Tambat antong karejo i pelabuhan Belawan jadi sopir ni kapal laut. Lain muse antong na tu Si Epeng, arani sian menek ben porna roania manjama-jama epeng sajo ari-arion, ima so sikola i bank ia. Ira-ira satonga taonnai tommet mei ia i, arana tinggal manyusun sikiripsi doma.

Muda si Tinggir antong marjagal do giotnia dung tommet SMP. Ima so itaonkon ia markancit-kancit marinduk somang dot paramangboruonnia na marwarung i Jakarta. Dung opat taon lolotna ia karejo dot amangborunia i baruma ia mangasing. Mang adongma warungnia bope menek soni le, arana gorarna pe na mandasor. Anggo alai na paling menek ima Si Nonoan na kalas sada SMA dope, ia doma dongan ni umak nalai i bagas na i huta. Ben madung tobangma antong umak nalai i, si anggian on doma mardahan bope manggule, oni paias parabiton nalai. Bope le mang poso-poso tai inda maila ia bai manyapsap tu batang aekan. Dodas dei pala pasogok ia dot bujing-bujing laos mamasu tu batang aekan, mikim-mikim mei tarida boru bujingi paida-ida ia. Sonipe ba, adong juo dei sada-dua alak boru bujingi na ibo roana paida-ida ia. Ipangkulingkon boru bujingi mei: "Au dabo mamasuna so ulang loja ho, abang", ninna mei. Padohal da, benna adong do roania tu Si Nonoan, arana na tampanan antong alakna, oni ama denggan muse roana. Indabedabeh, marosros doma jabat ate-ate ni jagar-jagar na i huta i pasari-sari Si Nonoan.


RUAS NA PALIMAON

I mantong rasokinai tele, tar dua taon do dung karejo Si Baruang dohot Si Tambat na mangalap boru musema alai nadua. Topek antong dapot kalai muse boru bujing na markamaranggi sian Batubara i Doli an. Dung iobaran i bagas ni amangna an, na bulusma ioban kalai tu Mandailing, so iorjaon di tano asorangan. Benna so katurunan ni raja-rajai alai di huta i, inda ibaen antong be margondang marogung dohot manortor. Sonipe, orjana ibaen kalai godang benna rap ipajuguki aduana. Jabat do mangkoyok pitu orbo pitu lombu ompak na orja i, oni hiburanna antong mardikir musema pitu ari pitu borngin. Poseh doma nida alakna sahuta i, soni muse koum-kahanggi na i pataon so ro sian huta luar.

Si Epeng pe ro do ia mangaligi orja ni angkangnia na dua i. Ia pe mang tommetma ia sian sikola Akademi Perbankan Angkola (APA) i Sidimpuan. Madung malamarma ia karejo i PT. Bank Padanglawas Raya (BPR). Oni itarimo do ia karejo i si. Bulan naro ninna karejoma ia, pas songon giot ni roania i dompak menek ima manjama-jama epeng ari-arion.

Anggo si Tinggir indana bisa ia ro mangaligi angkangnia na marbagasi, arana indape dong na manolongi ia marjagal. Ima so inda bisa ia maninggalkon usahonia i. Mari-ari antong get pindah parjagalan musema ia tu parjagalan na baru itabusi ia, bope le na marutang dope debanai.

Dung ipatobang Namora Pule na rap ipajuguk i, isoyupkonma gorar ni ompung ni ompung nalai jalai. Si Baruang antong gorar matobangna Japarserean, muda Si Tambat gorar matobangna Jalaut.


RUAS NA PAONOMKON

Dung sidung orja godang i potang-potang, marmulakan mantong sude koum-sisolkot sian bagas ni alai i. Alai sabagas doma na tinggal i bagas i. Bope loja ilala alai na orja i sadari i, tai leng pupu dope alai sude rap mangecek-ecek sampe bagas borngin. Atia taringot kalai mulak ompak menek-menek dung itinggalkon ayah ni alai, maneteki ilu nalai jabat, adongna bage na tangis matunguknguk-matungikngik. Taiba sambalikna, pala ningot kalai na gidik-gidik moso i, rap matukakkak-matukikik muse antong alai sude, mariari pala taringot kalai parange ni Si Epeng.

"Ingotko dope le epeng panabusi ni gulo-gulo karet i adi?" Marsapa angkangnia Si Abu tu Si Epeng.

"Uingot mantong, angkang", ning ia mangalusi sapa-sapa ni angkangnia i. 

Oni, mantata ia gogo: "Ha … Ha … Ha …".

Inda lolot dung i, marmodomanma alai sude.


RUAS NA PAPITUON

Marayak kotu subuh marngotanma alai na modom i, boti mang binege alak na mangaji-aji sian musojit godang an. Alaklai rap kehe mantong sumbayang tu mosojit godang, tai anggo adaboru sumbayang i bagas. Dung mulak kalai sian musojit, nida Si Abu dope umaknia sumbayang i pantar tonga i. Parsonduknia dohot anggi-angginia adaboru ni Si Baruang dohot Si Tambat ompak markacak i dapur pamasak panganon manyogot.

Dung sumbayang subuh ipagulung umaknia mulak i ginjang ni asur podomannia i bilik. Inda lolot dung i, binege Si Abu mada umaknia mangkuling asok: "Alhamdulillah", ninna. Oni, baruma tarpodom nida ia umaknia.

Adope mangan marrami-rami doma da !! Arana antong madung masak sude nangkan panganon nalai i sogot ni ari na sirlak i. Madung siapma sude partambuan ni indahan dohot gule-gulena, soni juo parbasuanna i ruar ni bagas i, oni marjugukanma alai na get mangan i.
Dung rap marjugukan kalai i si, marsapa mada parsonduk ni Si Abu: "Be, umak ijia langa, aso nga rap mangan dot kita ?"

Rontong ning Si Abu: "Ligi jolo tu bilik, ampot na sinok dope podomna, ngoti jolo so rap mangan kita !"

Kentong parsonduknia i tu bilik. Dung lalu tu bilik baruma ingoti ia namborunia i: "Namboru … namboru … ngot bo so rap mangan kita", salaos mangutukutuk abaranai. Sonipe ibaen ia marulak-ulak inda ngot juo namborunia i. Benna sora i ngot namborunia i, ipio ia alaklainia i: "Angkang, inda na ra namboru ngot, ro angkang jolo tu son !! Ning ia.

Bulus jongjong antong Si Abu dohot anggi-angginia i, rap kehe alai tu bilik mangaligina. Lalu tu si, bulusma ingoti Si Abu umaknia tai inda ngot juo. Benna so ra i ngot be marsak muse roania, ijama ia tangan dohot patnai madung ngali, oni ipadonok ia tangannia tu igungnai songon na song be osana.

"Ummmaaakkk …. !!!" Ning Si Abu mangangguk godang, salaos mangkaluk-kaluk umaknia.

Alai sude pentong rap martangisanma i si, oni margonti-gonti alai mangkaluk-kaluk adaboru na tobang i.


Cileungsi, 25 Juni 2013

Carito on boto na i karang-karang don soni. 
So ubaenpe carito on benna adong do
koumta na porroana mambaca
carito ni daganak na markalamotan,
oni amangna mang jumolo. Sado-sado 
induknai doma  mamparkayaon daganaki.
Untungna male mangalah siangkaan,
mantak ia sikola oni mangomo ia
manolongi umaknia so tarpasikola
anggi-angginia i.





No comments:

Post a Comment